ในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) เข้ามามีบทบาทสำคัญในทุกภาคส่วนของชีวิต การศึกษาเองก็ได้รับอิทธิพลจากกระแสนี้ด้วยเช่นกัน AI ถูกนำมาประยุกต์ใช้ในการศึกษาในหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มความมีส่วนร่วมของนักศึกษา สนับสนุนการเรียนรู้ หรือแม้แต่เป็นผู้ช่วยสอนในห้องเรียน อย่างไรก็ตาม สิ่งที่น่าห่วงคือปัญหาการลอกเลียนแบบ ข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง และทำให้นักเรียนไม่ได้ฝึกฝนในเรื่องของกระบวนการคิดและการทำงานด้วยตนเอง แล้วมนุษย์จะสามารถประยุกต์ AI เข้ากับระบบการศึกษาได้อย่างไร

การใช้ ChatGPT ในการศึกษา

จากการสำรวจของ BestColleges กับกลุ่มนักศึกษามหาวิทยาลัยจำนวน 1,000 คนในสหรัฐอเมริกา พบว่า 56% ของนักศึกษายอมรับว่าพวกเขาใช้ AI ช่วยทำการบ้าน ไม่เท่านั้น ผลสำรวจของ Varsity พบว่า 47.3% ของนักศึกษาที่มหาวิทยาลัย Cambridge ใช้ ChatGPT หรือบอต AI อื่น ๆ ในการศึกษา โดยเกือบ 20% ยอมรับว่าใช้ ChatGPT ในการทำงานที่ใช้ประเมินผลการศึกษา รวมถึงงานในชั้นเรียนต่าง ๆ และ 38.5% เคยใช้ หรือมีแผนใช้ AI ในการเตรียมตัวสอบ แสดงให้เห็นว่า AI เป็นเครื่องมือที่มีบทบาทสำคัญในการศึกษาและการเรียนรู้ของนักศึกษาในยุคปัจจุบัน

AI ช่วยลดภาระของนักศึกษาได้จริงหรือไม่?

AI สามารถช่วยลดภาระงานและเพิ่มประสิทธิภาพในมหาวิทยาลัยได้ เช่น มหาวิทยาลัย Staffordshire ใช้ผู้ช่วย AI ในการสนับสนุนการเรียนรู้และสุขภาพจิตของนักศึกษา ทำให้การเข้าถึงข้อมูลสำคัญ เช่น ตารางเรียนและเอกสารสำคัญ เป็นไปได้อย่างง่ายดาย ซึ่งลดภาระการตอบคำถามซ้ำ ๆ ของเจ้าหน้าที่ นอกจากนี้ AI ยังช่วยจัดการงานที่ซ้ำซ้อน ทำให้เจ้าหน้าที่สามารถมุ่งเน้นการวางแผนเชิงกลยุทธ์และพัฒนานโยบายได้ดีขึ้น

ทั้งนี้ มหาวิทยาลัยทั่วโลกเริ่มปรับตัวและกำหนดนโยบายเพื่อการใช้ AI อย่างมีประสิทธิภาพและถูกหลักจริยธรรม เช่น มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดในสหรัฐอเมริกาให้ผู้สอนกำหนดนโยบายการใช้ AI ด้วยตนเอง แต่นักศึกษาจะไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้ AI ในการสอบ ส่วนมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ (NUS) เองก็อนุญาตให้นักศึกษาสามารถใช้ AI ในการทำงานแต่จะต้องอธิบายว่าใช้เครื่องมือชนิดใด และในส่วนไหนของชิ้นงานบ้าง ส่วนมหาวิทยาลัยเทียนจินในประเทศจีน กำหนดว่า หากเนื้อหาในวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาตรีเกินกว่า 40% สร้างโดย AI นักศึกษาจะได้รับการตักเตือนและต้องทำการแก้ไขทันที

การวิเคราะห์ข้อมูลและการวางแผนเชิงกลยุทธ์ด้วย AI

AI สามารถวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมากเพื่อสนับสนุนการวางแผนเชิงกลยุทธ์ในมหาวิทยาลัยได้ ตัวอย่างเช่น มหาวิทยาลัย Georgia State ใช้แชตบอตและการวิเคราะห์เชิงพยากรณ์เพื่อติดตามพฤติกรรมเสี่ยงของนักศึกษาและให้คำแนะนำที่เหมาะสม นอกจากนี้ บริษัทเอกชนหลายแห่งก็ได้พัฒนาเครื่องมืออย่าง ReUp หรือ Modern Campus เพื่อช่วยระบุและสนับสนุนนักศึกษาที่มีความเสี่ยง โดยข้อมูลข้างต้นเป็นเพียงส่วนหนึ่งที่บ่งชี้ถึงศักยภาพของ AI ในการสร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ยั่งยืน เพราะ AI ไม่ใช่เพียงเครื่องมือวิเคราะห์ข้อมูล แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการเรียนรู้ที่เหมาะกับผู้เรียนแต่ละคน ช่วยให้นักศึกษาได้รับประสบการณ์ที่ตรงกับความต้องการของตนเองมากยิ่งขึ้น และยังสร้างการสื่อสารที่ท้าทายความคิดนักศึกษาอยู่เสมอ

แล้วประเทศไทยคิดเห็นอย่างไรกับการใช้ AI?มหาวิทยาลัยต่าง ๆ อย่างจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมหาวิทยาลัยมหิดล และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ได้สนับสนุนการใช้ AI อย่างสร้างสรรค์และมีจริยธรรม ทั้งในแง่ของการส่งเสริมให้นำเครื่องมือ AI มาใช้ในการเรียนการสอน การประเมินผล และกระบวนการทำงานอย่างเหมาะสมเพื่อให้สอดคล้องกับเป้าหมายทางการศึกษา โดยมีการอ้างอิงและกำหนดขอบเขตการใช้ AI อย่างเหมาะสม

ส่วนรัฐบาลไทยเองก็สนับสนุนการใช้ AI ในการศึกษาอย่างเต็มที่ โดยกระทรวงศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (MHESI) ได้ผนวก AI เข้ากับหลักสูตรในมหาวิทยาลัย มุ่งเน้นพัฒนาการเรียนรู้ตลอดชีวิตผ่านครูและโค้ช AI รวมถึงพัฒนามืออาชีพด้าน AI เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับความท้าทายและตลาดแรงงานในอนาคต นโยบายนี้สอดคล้องกับแนวทางของมหาวิทยาลัยทั่วโลกที่มุ่งเน้นความโปร่งใสและสร้างเป้าหมายที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์การเรียนรู้ นอกจากนี้จะต้องคำนึงถึงปัจจัยด้านความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยของข้อมูลร่วมด้วย นำไปสู่การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน อย่างไรก็ตาม AI ก็ยังมีข้อจำกัดบางประการที่ไม่อาจแทนที่การทำงานของมนุษย์ได้ทั้งหมด จึงต้องมีการพัฒนาและใช้ข้อมูลที่หลากหลายยิ่งขึ้น เพื่อให้ AI กลายเป็นเทคโนโลยีที่ครอบคลุมในทุก ๆ ด้าน

จะเห็นได้ว่าการใช้ AI ในการศึกษาเปรียบเสมือนประตูบานใหม่ในการพัฒนาระบบการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพได้ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นกระบวนการเรียนรู้จะต้องใส่ใจถึงความเท่าเทียมและการเข้าถึงเทคโนโลยีของทุก ๆ คน เพื่อให้มั่นใจว่าผู้เรียนได้รับประโยชน์จากการพัฒนาเหล่านี้อย่างแท้จริง