ปี 2023 ที่ผ่านมานับเป็นอีกหนึ่งปีที่อัดแน่นไปด้วยเรื่องราวมากมาย ทั้งความสำเร็จของการค้นคว้าวิจัยนวัตกรรมใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านเทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ หรือการแพทย์ รวมไปถึงความกังวลด้านสิ่งแวดล้อมในหลากหลายมิติอีกด้วย วันนี้ตาม InnoHub มาดูกันว่าเหตุการณ์อะไรบ้างในปีก่อนที่ควรติดตามและให้ความสำคัญเป็นพิเศษ เพราะอาจส่งผลกระทบต่อเนื่องไปถึงอนาคตของทุก ๆ คนอย่างแน่นอน

1. ปัญญาประดิษฐ์ Artificial Intelligence (AI)

เรื่องราวอันน่าตื่นเต้นอันดับแรกที่เกิดขึ้นในปี 2023 ที่ผ่านมาคงหนีไม่พ้นความก้าวหน้าของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI ที่กลายเป็นกระแสโด่งดังไปทั่วโลกโดยเฉพาะ Generative AI เช่น ChatGPT จากบริษัท OpenAI ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นเครื่องมืออัจฉริยะที่สามารถสร้างสรรค์เนื้อหารูปแบบใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นข้อความ รูปภาพ เสียง วิดีโอ หรือแม้กระทั่งเขียนโปรแกรม ตรวจภาษา วิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึก รวมถึงกลายเป็นผู้ช่วยส่วนตัวในเรื่องต่าง ๆ ตามความต้องการของแต่ละคน ปัจจุบัน เครื่องมือ AI เหล่านี้เริ่มกลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวันของทุกคนมากยิ่งขึ้นเรื่อย ๆ  โดยสถิติปี 2024 พบว่า แค่ Generative AI ตัวเดียวอย่าง ChatGPT ก็มีผู้ใช้งานทั่วโลกมากกว่า 180 ล้านคนต่อเดือนแล้ว นอกจากนี้ ยังมีแนวโน้มจะสร้างรายได้สูงถึง 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปีนี้อีกด้วย

อย่างไรก็ตาม ผลกระทบจากนวัตกรรมปัญญาประดิษฐ์ที่ทั้งภาครัฐ องค์กรเอกชน รวมถึงประชาชนทั่วไป ควรติดตามอย่างใกล้ชิดและให้ความสำคัญเป็นพิเศษ คือ ความอัจฉริยะของเทคโนโลยีเหล่านี้อาจเข้ามาทดแทนบทบาทการทำงานของมนุษย์จนลดจำนวนบางตำแหน่งงานในหลายภาคส่วนลงไป โดยแม้จะเพิ่งเข้าสู่ปี 2024 มาได้เพียงไม่กี่เดือน บริษัทเทคโนโลยีชื่อดังหลายแห่งก็ประกาศเลิกจ้าง (Layoff) รวมแล้วมากกว่า 30,000 ตำแหน่ง ซึ่งสอดคล้องกับความคิดเห็นของผู้นำองค์กรเกือบ 40% จากรายงานเมื่อปี 2023 ที่กล่าวว่า ประสิทธิภาพของ AI จะกระตุ้นให้บริษัทปลดพนักงานออกในปี 2024 ยิ่งไปกว่านั้น ในอีกไม่กี่ทศวรรษข้างหน้า AI ยังมีแนวโน้มที่จะเข้ามาทดแทนงานมากกว่าหลายล้านตำแหน่งทั่วโลก โดยเฉพาะอาชีพที่ค่อนข้างมีลักษณะงานเป็นรูปแบบซ้ำเดิม เช่น พนักงานแคชเชียร์ เจ้าหน้าที่บริการลูกค้า พนักงานบัญชี เป็นต้น

2. ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและภาวะโลกร้อน (Climate Change)

ความน่ากังวลด้านสิ่งแวดล้อมยังคงเป็นเรื่องที่ต้องได้รับการติดตามอย่างต่อเนื่องเป็นประจำว่าสถานการณ์เริ่มปรับตัวดีขึ้นหรือไม่ และทุกภาคส่วนควรร่วมมือกันช่วยบรรเทาปัญหาโลกร้อนในจุดใดเป็นพิเศษ โดยเมื่อปี 2023 ที่ผ่านมานั้นมีข่าวไม่สู้ดีจากองค์การอุตุนิยมวิทยาโลก หรือ World Meteorological Organization (WMO) ว่าอุณหภูมิเฉลี่ยบนดาวโลกของเราได้เพิ่มสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์กว่า 1.4 องศาเซลเซียส นอกจากนี้ ทั้งปริมาณก๊าซเรือนกระจก รวมถึงอุณหภูมิผิวน้ำทะเล และระดับน้ำทะเลก็เพิ่มขึ้นเช่นเดียวกัน ตรงกันข้ามกับปริมาณน้ำแข็งในทะเลแอนตาร์กติกาที่ลดลงต่ำที่สุดตั้งแต่เริ่มมีการเก็บข้อมูลของปริมาณน้ำแข็งเมื่อทศวรรษที่ 1970 นับเป็นสัญญาณอันตรายที่ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนต้องให้ความสำคัญ และเร่งมือดำเนินธุรกิจบนหลักความยั่งยืน (ESG) อย่างจริงจังเพื่ออนาคตของทุกคน

อุณหภูมิเฉลี่ยของโลกพุ่งสูงขึ้นอย่างก้าวกระโดดโดยเฉพาะตั้งแต่ช่วงทศวรรษที่ 1950 เป็นต้นไป

3. ความก้าวหน้าด้านการปลูกถ่ายอวัยวะ (Transplantation)

การปลูกถ่ายอวัยวะ หรือ Organ Transplantation เป็นหนึ่งในนวัตกรรมด้านการแพทย์ที่ประสบความสำเร็จอย่างน่าประทับใจในปี 2023 ซึ่งย่อมจะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้คนทั่วโลกให้สามารถเข้าถึงการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงแต่ราคาถูกลงกว่าแต่ก่อนอย่างง่ายดายมากยิ่งขึ้น ยกตัวอย่าง เช่น ทีมแพทย์จาก NYU Langone Health ในเมืองนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา สามารถผ่าตัดปลูกถ่ายดวงตาข้างซ้ายทั้งดวงให้กับคนไข้ที่ประสบอุบัติเหตุจากกระแสไฟฟ้าได้สำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก แม้จะยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าคนไข้จะกลับมามองเห็นได้เหมือนเดิมหรือไม่ แต่อวัยวะใหม่ก็สามารถปรับตัวเข้ากับร่างกายได้เป็นอย่างดี

นอกจากนี้ เมื่อปีที่ผ่านมา ทีมนักวิจัยจาก University of Minnesota ประเทศสหรัฐอเมริกา ยังสร้างสารเคมีที่สามารถใช้แช่แข็งไตไว้เป็นเวลานานกว่า 100 วันโดยไม่ก่อให้เกิดผลึกน้ำแข็งเล็ก ๆ (Ice Crystal) มาทำลายเนื้อเยื่อจนเสียหาย จากนั้นยังได้นำอวัยวะดังกล่าวไปผ่าตัดปลูกถ่ายให้หนูทดลองได้สำเร็จ โดยอวัยวะดังกล่าวสามารถกลับมาทำงานเป็นปกติภายในไม่กี่สัปดาห์ต่อมา นับเป็นก้าวสำคัญของแวดวงการแพทย์อย่างมากเพราะปัจจุบันยังมีผู้ป่วยหลายล้านคนทั่วโลกเฝ้ารออวัยวะที่ต้องรีบนำมาเปลี่ยนถ่ายให้ทันภายในเวลาเพียงแค่ 4 – 36 ชั่วโมงหลังนำออกจากร่างกายของผู้บริจาคเท่านั้น

ไตของหนูที่กำลังอยู่ระหว่างเตรียมการปลูกถ่ายโดยฝีมือของทีมแพทย์จาก University of Minnesota

4. การสำรวจและศึกษาอวกาศ (Space Exploration)

หนึ่งในความสำเร็จด้านดาราศาสตร์ครั้งยิ่งใหญ่ประจำปี 2023 คือ การที่อินเดียเพื่อนบ้านของไทยสามารถพัฒนาและจัดส่งยานอวกาศพุ่งทะยานขึ้นไปสำรวจดวงจันทร์อย่างราบรื่นเป็นประเทศที่ 4 ของโลกนับตั้งแต่เมื่อประมาณ 50 ปีก่อนที่ นีล อาร์มสตรอง ได้ฝากรอยเท้าไว้บนนั้นเป็นคนแรก โดยจรวด “Chandryaan-3” ลงจอดบริเวณขั้วใต้ของดวงจันทร์ซึ่งเป็นพื้นที่ที่คาดว่าจะมีแหล่งน้ำอยู่ ส่วนอีกเรื่องราวน่าสนใจเกี่ยวกับความลึกลับของจักรวาลอันกว้างใหญ่เมื่อปีที่แล้ว คือ บทวิเคราะห์และรายงานเกี่ยวกับวัตถุบินที่ไม่สามารถระบุได้ หรือเรียกง่าย ๆ ว่า UFO จากองค์การ NASA ซึ่งเปิดเผยข้อสรุปว่า ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่น่าเชื่อถือได้มากพอว่ายานบินมาจากมนุษย์ต่างดาวนอกโลก แต่จะดำเนินการแต่งตั้งทีมงานและใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ เพื่อศึกษาวิจัยเรื่องนี้ต่อไป เรื่องราวเหล่านี้จะยิ่งส่งเสริมและกระตุ้นให้การสำรวจอวกาศได้รับความสนใจและค้นพบปริศนาใหม่ ๆ ในอนาคตอย่างแน่นอน 

ยานสำรวจอวกาศ Chandrayaan-3 จากประเทศอินเดีย ที่เดินทางไปถึงดวงจันทร์เมื่อวันที่ 23 สิงหาคม 2023

5. วิทยาการทางการแพทย์และยารักษาโรค (Therapy and Medicines)

หัวข้อสุดท้ายในวันนี้ InnoHub ยกให้ความก้าวหน้าด้านการแพทย์ที่นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกได้ทำงานอย่างหนักในปี 2023 จนสามารถคิดค้นและพัฒนาวิธีการรักษาโรครูปแบบใหม่ ๆ ที่อาจช่วยชีวิตผู้ป่วยจำนวนมากทั่วโลกในอนาคตข้างหน้าได้ ยกตัวอย่าง เช่น องค์การอาหารและยาสหรัฐ (FDA) ได้อนุมัติการใช้ยา Leqembi จากบริษัท Eisai and Biogen ที่สามารถขจัดกลุ่มโปรตีนสะสมหรือ Amyloid Plaque ในสมองซึ่งจะช่วยชะลออาการความจำเสื่อมของโรคอัลไซเมอร์ระยะเริ่มต้นเป็นครั้งแรกของโลก นอกจากนี้ การทดสอบและวิจัยยา Glucagon Like Peptide-1 (GLP-1) ยังพบผลลัพธ์ที่น่าประทับใจว่าสามารถลดน้ำหนักรวมถึงเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจให้แข็งแรงขึ้นได้อีกด้วย นับเป็นข่าวดีของอุตสาหกรรมการแพทย์ที่อนาคตจะได้ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคอ้วน (Obesity) ที่ภายในปี ค.ศ. 2035 อาจมีจำนวนมากกว่าครึ่งหนึ่งของประชากรโลกเลยทีเดียว